Historiaj priskriboj de la palestina teritorio

Por havigi sciojn pri okazaĵoj kaj cirkonstancoj antaŭ nia tempo ni devas konsulti historiajn priskribojn. Tiel ni informiĝas pri ekz. la iama Romio. La plejmulto de ni ne pridubas la ekziston de la Romio, sed kredas ke iam fakte ekzistis tiu regno. Ni ankaŭ normale ne pridubas la historiajn priskribojn kiuj donis al ni la informojn pri Romio.

Same ni devas konsulti historiajn priskribojn pri la teritorio kie Israelo hodiaŭ situas por pli bone kompreni la nuntempajn okazaĵojn kaj cirkonstancojn en tiu regiono. Dum la historio turistoj dokumentis siajn observojn vojaĝante tie:

• Dum la jaroj 1695-1696 la nederlanda esploristo kaj kartografo Adriaan Reland (Hadriani Relandi) skribis raportojn pri vizitoj en la Sanktan Landon. (Ekzistas tiuj kiuj asertas ke li ne persone vizitis la Sanktan Landon, sed kolektis raportojn de aliaj vizitantoj.) Li regis la hebrean kaj la araban fluante. Li dokumentis vizitojn en multaj lokoj. Li skribas: la nomoj de la loĝejoj estis plejmulte hebreaj, kelkaj grekaj kaj kelkaj latinaj-romaj. Neniu loĝejo havis originan muzulmanan-araban nomon kun historia radiko al la loko. La plejparto de la tereno estis malplena, senhoma kaj la loĝantaro malmultis kaj ĉefe estis koncentriĝa al Jerusalem, Acco, Tzfat, Jaffa, Tiberius kaj Gaza. La plejmulto de la loĝantaro estis judoj kaj la resto kristanoj. Estis kelkaj muzulmanoj, ĉefe nomadaj beduenoj. La araboj estis ĉefe kristanoj kun eta malplimulto de muzulmanoj. En Jerusalemo estis ĉirkaŭ 5000 loĝantoj, plejparte judoj kaj iuj kristanoj. En Nazareth estis ĉirkaŭ 700 loĝantoj – ĉiuj kristanoj. En Gaza estis ĉirkaŭ 550 loĝantoj – duono el ili judoj kaj duono kristanoj. Umm al-Fahm estis vilaĝo kun 10 familioj – ĉiuj kristanoj. La ununura escepto estis Nablus kun 120 muzulmanoj el la Natsha familio kaj ĉirkaŭ 70 samarianoj. [1]

• En 1835 Alphonse de Lamartine skribis: “Ekster la urbo Jerusalem ni vidis neniun vivantan objekton, aŭdis nenian vivantan aŭdon… Kompleta eterna silento regas en la urbo, sur vojoj, en la lando.” [2]

• En 1844 William Thackeray skribis pri la vojo el Jaffa al Jerusalem: “Nun la urboparto estas tute forlasita, kaj vi rajdas inter io kiu ŝajnas esti kiel multaj ŝtoneciĝintaj akvofaloj. Ni vidis neniujn bestojn moviĝantajn inter la ŝtonaj terenoj, apenaŭ eĉ dekduon da birdetoj dum la tuta vojaĝo.” [3]

• En 1857 la brita konsulo en Palestino, James Finn, raportis: “La lando altgrade estas malplena de loĝantoj kaj tial ĝia plej granda bezono estas loĝantoj.” [4]

• En jaro 1866 W.M. Thomson skribas: “Tiel melankola estas tiu absoluta forlasiteco. Ne domoj, ne spuroj de loĝantoj, ne eĉ paŝtistoj kiuj povas ŝanĝi la seninteresan nevariecon … Plejparto de la kamparo tra kiu ni piediris dum semajno ŝajnas neniam estinta loĝata, aŭ eĉ kulturita, kaj troviĝas aliaj partoj, oni diras, pli senfruktaj.” [5]

• En 1867, Charles Wyllys Elliott, estro de la Harvard Universitato, skribis: “Bela lago situas malfermite inter la montetoj de Galileo, en la mezo de la lando kiu iam estis posedita de Zebulun kaj Naftali, Aŝer kaj Dan … La vivo tie iam estis idilia, ĉarma … Estis mondo de facileco, simpleco kaj belo; nun ĝi estas scenejo de ruiniĝo kaj mizero.” [6]

• En 1881, la brita kartografo Arthur Penrhyn Stanley skribis: “Estas apenaŭ troigo diri ke en Judeo mejlo post mejlo oni neniun vivon aŭ domaron vidis.”

• En 1892 BW Johnson skribas: “Sur tiu ĉi parto de la ebenaĵo inter la Monto Karmel kaj Jaffa oni malofte vidas vilaĝon aŭ aliajn vidojn de homa vivo … Veturo de pli ol duonhoro kondukis nin al la ruinoj de la antikva urbo Caesarea, unu fojon urbo de 200 000 loĝantoj kaj la roma ĉefurbo en Palestino, sed nun tute senhoma … mi kuŝis sur mia sofo dum la vespero por aŭskulti la plendantajn ondojn kaj pripensi la ruiniĝon ĉirkaŭ ni”. [7]

Estas vaste asertata ke la judoj prenis la landon de la araboj, sed tiuj historiaj priskriboj montras ke la teritorio estis maldense loĝata. Tial la aserto ke la judoj prenis la landon de la araboj ne veras. Por ke ĝuste rilati al la Israela-Palestina konflikto gravas esti sciigita pri tio.

1. Hadriani Relandi, “Palaestina ex monumentis veteribus illustrera” skribita en la latina, publikigita 1714, Utrecht, ex libraria Guilielmi Broedelet (Trajecti Batavorum)
2. Alphonse de Lamartine, “Recollections of the East”, vol. 1 (Londono 1845) paĝo 268
3. William Thackeray, “From Jaffa To Jerusalem” (1844)
4. James Finn, British Foreign Office Documents 78/1294, Pol. No. 36
5. W.M. Thomson, “The Land and the Book” (London: T. Nelsons & Sons, 1866); kaj “Southern Palestine and Jerusalem” (1882).
6. Charles Wyllys Elliott, “Remarkable Characters and Places of the Holy Land”, publikigita en 1867 de J.B. Burr & Company, Hartford, Connecticut. Citita de Mark Twain en “The Innocents Abroad”.
7. B. W. Johnson, “Young Folks in Bible Lands”: Ĉapitro IV, (1892)

Tiu ĉi afiŝo estas publikigita en tri lokoj samtempe:
miajpripensadoj.wordpress.com, Esperanto.com kaj Ipernity.
Listo de ĉiuj artikoloj.