Spektinda kaj spektenda filmo pri antisemitismo (anglalingva)

Vere spektinda kaj spektenda anglalingva filmo pri antisemitismo:

Tiu ĉi afiŝo estas publikigita en tri lokoj samtempe:
miajpripensadoj.wordpress.com, Esperanto.com kaj Ipernity.
Listo de ĉiuj artikoloj.

Kiel atingi pacon inter Israelo kaj la palestinanoj?

Ŝajnas ke la atingado de paco inter Israelo kaj la palestinanoj estas eterna projekto kvankam oni multe faris por klopodi atingi pacon.

Oni tamen devas esti preta vidi historiajn faktojn. La historio montras ke pliigo de palestina memdetermino aŭtomate signifis plikreskon de perforto kaj terorismo. En la 1990-aj jaroj estis starigita la Palestina Aŭtoritato. La plejmulto de la palestinaj araboj subiĝis al tiu ĉi aŭtoritato. Sed tiu ĉi paŝo ne signifis plian pacecon, sed estis lanĉita dua intifado.

En jaro 2005 Israelo tute retiriĝis el la Gaza-strio, sed Hamaso ekregis tie kaj plintensiĝis la raket- kaj grenadopafado. Tiu ĉi paŝo ankaŭ ne signifis plikreskon de paceco, sed signifis plikreskon de la perforto kaj terorismo.

La plej ŝokiga fakto estas ke ŝajnas ke la internacia komunuma ne havas tiel multe da zorgoj pri tiuj ĉi faktoj. Ŝajnas ke oni ne vidas tiujn ĉi faktojn ke plia palestina memdetermino kvazaŭ aŭtomate signifis plikreskon de perforto kaj terorismo. Logike oni devus kritiki la palestinan estraron pro tio kaj ankaŭ alpremi al la palestinanoj, sed tamen en pli kaj pli granda rondo oni konsideras Israelon kiel la ununuran al kiu oni devas alpremi.

Hamaso estas terororganizaĵo kies celo estas detrui Israelon. La pacprocezo ĝis nun estis tre komplika, sed ĝi eĉ plikomplikiĝis kiam Fatah kaj Hamas iel repaciĝis ĵuse. Tio kondukis al retenado de palestina impostmono kolektita fare de Israelo ĉar Israelo kompreneble nek volas nek povas pagi tiun ĉi impotmonon al la palestinanoj pro tio ke la mono povas fali en la manojn de Hamaso.

La pacprocezo estis komplika ĝis nun sed ĝi eĉ plikomplikiĝis kiam Fatah kaj Hamaso ĵuse repaciĝis. Tiu repaciĝo havas malbonan efikon al kaj israelanoj kaj palestinanoj. Kie estas Hamaso tie estas problemo.

La palestinanoj devas agnoski Israelon, cedi ĉian perforton kaj terorismon, ĉesi glori teroristojn kaj reveni al la tablo por intertrakti. Oni povas havi diversajn opiniojn pri la historio kaj la agadoj de ambaŭ flankoj, sed fakto estas ke du proksimaj najbaroj devas povi fari interparoladon kvankam oni povas esti iom acida pro unu la alia. La celo de interparolado ja estas plibonigi la interrilaton, sed tio ne povas okazi se oni ne interparolas.

Tiu ĉi afiŝo estas publikigita en tri lokoj samtempe:
miajpripensadoj.wordpress.com, Esperanto.com kaj Ipernity.
Listo de ĉiuj artikoloj.

Spektinda filmo

Spektinda anglalingva filmo:

Cerbumindaĵoj por ĉiuj – kaj precipe por esperantistoj

La juda popolo devenas de Mezoriento. En la teritorio kie Israelo hodiaŭ situas, troviĝis la antikvaj judaj regnoj antaŭ la tempo kiam nia jarkalkulo komenciĝis. Judoj loĝis en la landoj en Mezoriento kaj Nordafriko dum longa tempo. Kelkaj judaj komunumoj en tiuj landoj estis malnovaj je pluraj miloj da jaroj, sed la judoj estis forpelitaj el tiuj landoj dum la 1940-aj, 1950-aj kaj 1960-aj jaroj. Temas pri preskaŭ unu miliono da judaj rifuĝintoj pri kiuj oni malofte parolas.

La teritorio kien la judoj komencis reveni en la fino de la 1800-aj jaroj kaj en la komenco de la 1900-aj jaroj ne estis tute malplena je enloĝantoj, sed ankaŭ ne tre dense enloĝata. En jaro 1881 tie loĝis 457 000 homoj, el kiuj 400 000 estis musulmanoj kaj 13 000 – 20 000 estis judoj. La konformaj nombroj de jaro 1947 estas proksimume 1 100 000 musulmanoj kaj 650 000 judoj. Simpla matematika kalkulo montras ke la musulmana kaj la juda enloĝantaroj kreskis same multe dum la sama tempo.

Troviĝis decido ke hejmlando por la juda popolo estus fondota en la brita mandata teritorio. Neniam troviĝis lando nomata Palestino. Tio nur estas la nomo de la teritorio.

En jaro 1947 UN rekomendis dispartigon de la teritorio en unu juda kaj unu araba lando. La judoj tion akceptis, sed la araboj tion ne akceptis kaj ekmilitis kontraŭ Israelo kiu estis deklarinta sin sendependa. Israelo venkis la militon. Alia sekvo de la milito estis ke proksimume 700 000 palestinanoj forlasis siajn hejmojn.

La historio montris ke estas necese ke la juda popolo havas propran hejmlandon ĉar ili estis tiel altgrade persekutataj. La registaroj en la landoj kie ili loĝis ne ilin protektis. Tio argumento poras propran hejmlandon por la juda popolo. Alia estas ke la juda popolo estas unu elemento de la demografio de Mezoriento. Loĝis judoj en Mezoriento kaj Nordafriko dum tre longa tempo. Tio poras propran landon ankaŭ por ili en Mezoriento. Kiel sekvo de la disfalo de la Otomana Imperio multaj landoj estis kreitaj el kiuj Israelo estas nur unu.

Israelo zorgis pri la judaj rifuĝintoj sen eĉ unu groŝo en mona subteno. La palestinaj rifuĝintoj estus povintaj esti zorgitaj de la najbarlandoj de Israelo, sed rimarkinda parto de ili ankoraŭ loĝas en rifuĝejoj.

Inter 1948 kaj 1967 Cisjordanio estis okupata de Jordanio kaj la Gaza-strio estis okupata de Egiptio. En 1967 Israelo estis denove atakita de siaj najbarlandoj. Tio ripetiĝis en 1973. Post tio Israelo devis elteni diversspecan teroradon (sinmortigaj bombadoj, raketoj) el proksimaj teritorioj: Cisjordanio, la Gaza-strio kaj suda Libano.

Israelo ne estas perfekta lando kaj certe faris multajn erarojn dum la historio, sed la unuflanka kulpigado de Israelo en tiu ĉi konflikto estas absurda. Israelo multfoje montris volon atingi pacon kun la palestinanoj. En 1947 ili akceptis la proponon pri dispartigo. Inter 1948 kaj 1967 palestina ŝtato estis povinta esti fondata, sed tion oni ne faris. En 2000 troviĝis propono pri palestina ŝtato fondota en la Gaza-strio kaj en pli ol 90 % de Cisjordanio kun ponto aŭ tunelo inter la du teritorioj, sed Arafat malakceptis la proponon.

En 2005 Israelo retiriĝis el la Gaza-strio kaj malmuntis ĉiujn koloniojn tie. Kiel sekvo de tio la pafado de raketoj el la Gaza-strio pliintensiĝis.

La konflikto estas solvebla nur per intertraktoj. Ĉiuj kernaj aferoj de la konflikto estas intertrakteblaj, sed la palestina estraro ne estis volanta intertrakti kaj proponitajn solvojn oni malakceptis. Malgraŭ tio oni unuflanke kulpigas Israelon. Malgraŭ tio oni konsideras Israelon kiel la malhelpaĵon al paciĝo. Malgraŭ ke Israelo estis atakita tri fojojn de siaj najbaroj kaj devis elteni diversspecan teroradon el proksimaj teritorioj, oni konsideras Israelon kiel la landon kiu faras militojn en la regiono. Sed ĝis nun Israelo nur sin defendis.

Povas ŝajni ke Israelo uzas intensan perforton kiam la lando sin defendas, sed tio dependas de tio ke la lando ne havas la eblon malvenki eĉ unu militon. Israelo estas malgranda lando. Estas nur 70 km inter Jordano kaj Mediteraneo. Krome Israelo devas klare montri al la teriristoj en la najbaraĵo ke oni ne toleras ilian agadon.

Hodiaŭ la debato pri la konflikto inter Israelo kaj palestinanoj rondiras ĉirkaŭ tri vortoj: okupado, kolonioj kaj koloniantoj. Laŭ rezolucio 242 Israelo devas retiriĝi el teritorioj kiujn la lando okupis en la sestaga milito 1967. En la hodiaŭa debato Israelo estas akre kritikata pro la okupado kaj kutime oni aŭdas ke Israelo senprokraste devas fini la okupadon. Iuj celas ke paco tuj povus esti atingita se Israelo retiriĝus al la landlimoj de 1967. Sed tiuj homoj forgesas ke estis tago kiam Israelo estis malantaŭ tiuj landlimoj. Sed kio tiam okazis? Ĉu daŭris la paco? Ne. En junio 1967 Israelo estis atakita de siaj najbaroj. Tial retiriĝo al la landlimoj de 1967 nepre ne signifus ke paco povus esti atingita.

Rezolucio 242 ne nur devigas Israelon, sed ankaŭ la aliajn enmiksitajn landojn: “Ĉiuj ŝtatoj en la regiono respektu la reciprokan teritorian integrecon, politikan sendependon kaj rajton ekzisti en paco ene de agnoskitaj landlimoj kaj en sekureco, senigitaj de minacoj kaj perfortaj agoj.”

Multaj el la najbarajlandoj de Isarelo eĉ ne agnoskis Israelon kaj diris ke ili tion ne faros.

Ne estas tiel esperplene koncerne la atingon de packontrakto inter Israelo kaj la palestinanoj en la plej proksima estonteco. Oni komencis novajn intertraktojn en la aŭtuno, sed ili malsukcesis. Abbas postulis konstruhalton por ke li eĉ ĉeestos la tablon de intertraktoj. Netanjahu konsentis, sed Abbas aperis ĉe la tablo de intertraktoj nur kiam restis kelkaj semajnoj de la konstruhalto kaj nur por peti ke la konstruhalto estus plilongigita tri monatojn kaj por post tio denove malaperi.

Ĉiuj kernaj aferoj de la konflikto estas intertrakteblaj, kiel jam antaŭe menciite, sed plej grave estas eviti homan suferadon tiel longe kiel eble. Momente estas relativa trankvilo inter Israelo kaj la palestinanoj, sed pace ja ne estas. La pafado de raketoj el la Gaza-strio pliintensiĝis dum la lastaj semajnoj kaj la ne perfekta sekureca situacio en Cisjordanio kaŭzas ke vojbariloj kaj aliaj sekurecaj aranĝoj ankoraŭ estas necesaj.

Kompreneble la sekurecaj aranĝoj efikas al la ĉiutaga vivo de la palestinanoj, sed la situacio ne estas tiel malbona kiel multaj volas aserti. Sufiĉe forta ekonomia plikresko okazis dum la lasta jaro kaj en Cisjordanio kaj en la Gaza-strio.

La relative trankvila situacio povus evolui ĝis daŭra paco se troviĝus volo fari tion. La elirpunkto tamen estas vere komplika. La mondo povus kontribui al pli favora elirpunkto prezentante la konflikton inter Israelo kaj la palestinanoj pli ekvilibre. Israelo kompreneble ne estas perfekta lando kaj certe faris erarojn dum la historio, sed la unuflanka kulpigado de Israelo ne kontribuas al la pacprocezo en pozitiva maniero.

Hodiaŭ regas granda konfuzo koncerne la konflikton inter Israelo kaj la palestinanoj. Israelo estas prezentata kiel la malhelpaĵo al la paciĝo. Israelo estas prezentata kiel tiu kiu ne deziras pacon kaj kiel tiu kiu ne volas intertrakti. Malgraŭ tio ke Israelo estis atakita tre fojojn fare de siaj najbarlandoj kaj estis elmetata de diversspeca terorado dum pluraj jardekoj, Israelo estas konsiderata kiel la lando kiu komencas militojn en la regiono. Tiu unuflanka kulpigado de Israelo ne kontribuas al la pacprocezo, sed pli ĝuste kontribuas al la reganta konfuzo, kio finfine siavice malfavoras la tutan pacprocezon.

Se hodiaŭ ne ŝajnas tiel esperplene koncerne la atingon de packontrakto inter Israelo kaj la palestinanoj, la mondo ĉiukaze povus komenci konsideri la situacion iom pli ekvilibre kaj ne la tutan tempon kulpigi Israelon pro tio ke la pacprocezo ne progresas tiel kiel oni deziras. Se la mondo ne pretas konsideri la aferon tiel kiel ĝi estas, kiel oni povas atendi ke paco povus esti atingita?

Dum la lastaj monatoj pluraj landoj agnoskis Palestinon. Sed la vero estas ke agnosko de Palestino ne solvas iujn ajn problemojn. Malgraŭ agnosko de Palestino ĉiuj kernaj aferoj restas – kiel nesolvitaj.

La situacio povas ŝajni senespera kaj malfacila, sed la mondo ĉiukaze povus komenci konsideri la aferon tiel kiel ĝi estas: Israelo multajn fojojn montris ke ili estas volantaj atingi pacon kun la palestinanoj. Israelo multfoje montris ke ili estas volontaj fari cedojn por ke paco povus esti atingita. Israelo ne estas la malhelpaĵo al paciĝo, sed vere interesiĝas pri paciĝo kun la palestinanoj. La vojo ĝis solvo de la konflikto povas esti malfacila, sed bona komenco povus esti se la mondo pretus konsideri la aferon tiel kiel ĝi vere estas kaj ne konstante kulpigus Israelon pro tio ke la pacprocezo ne progresas tiel kiel oni deziras.

Tiu ĉi afiŝo estas publikigita en tri lokoj samtempe:
miajpripensadoj.wordpress.com, Esperanto.com kaj Ipernity.
Listo de ĉiuj artikoloj.

Israelo kaj la emociveka okupado

Rulantaj tankoj, ŝtonĵetantaj palestinaj junuloj, ardaj kaj emociplenaj paroloj ke la okupado estas kontraŭleĝa kaj ke Israelo tuj devas ĉesigi ĝin.

Tiel ŝajnas la okupado por ordinara homo. Kaj jes ja: laŭ rezolucio 242 Israelo devas retiriĝi el teritorioj kiujn la lando ekregis en jaro 1967. Tio estas la unua flanko de la afero. Sed troviĝas ankaŭ alia: la rezolucio ne nur devigas Israelon – ĝi devigas ankaŭ la palestinanojn kaj la najbarojlandojn de Israelo.

Troviĝas multaj opinioj pri multaj aferoj rilate al la konflikto en Mezoriento. La okupado ne estas escepto. Kutime oni opinias ke Israelo tuj devas retiriĝi el la okupataj teritorioj kaj ke Israelo malobservas internacian leĝon ne farante tiel. Sed bedaŭrinde la afero ne estas tiel simpla. La koncerna rezolucio ne nur devigas Israelon, sed ankaŭ la palestinanojn kaj ĉiujn aliajn landojn en la koncerna regiono. Se Israelo tiun rezolucion malobservas, tio samgrade koncernas aliajn landojn.

La rezolucio enhavas du gravajn punktojn: 1. Israelo retiriĝu el la teritorioj kiujn la lando ekokupis dum la plejlasta konflikto, 2. ĉiuj ŝtatoj en la regiono respektu la reciprokan teritorian integrecon, politikan sendependon kaj rajton ekzisti en paco ene de agnoskitaj landlimoj kaj en sekureco, senigitaj de minacoj kaj perfortaj agoj.

Do la situacio estas sufiĉe komplikega. Multaj el la najbarlandoj de Israelo entute ne agnoskas tiun landon. Tio signifas ke la postuloj de la rezolucio ne facile povas fariĝi plenumitaj. Tial ŝajnas – bedaŭrinde – ke ne troviĝas iuj tujaj solvoj al la problemoj.

Plej grave estas tamen ke oni minimumigas la homan suferadon kiel eble plej multe, kvankam la situacio estas tiel komplikega. Oni facile havigas tian bildon de la okupado ke ĝi kaŭzas tre multe da sufero al la palestinanoj, sed la paroloj de la konsekvencoj de la israela okupado estas ofte pli-malpli troigitaj. Nu, la okupado estas problema en multaj rilatoj kaj ĝi kompreneble kaŭzas iajn problemojn al la palestinanoj, sed konsiderante tion oni ankaŭ devas konsideri aliajn faktojn. Unu estas ke Israelo ne okupas teritoriojn senkaŭze. La okupataj teritorioj fariĝis okupitaj en milito kiu okazis antaŭ pli ol 40 jaroj kaj krome tiuj teritorioj fariĝis okupitaj en milito kiun ne komencis Israelo, sed ties najbaroj. La teritorioj fariĝis okupitaj en defenda milito. Post tiaj militoj ĉiuj demandoj kaj aferoj devas esti solvitaj per intertraktoj. Tiel estas ankaŭ en tiu ĉi kazo. Oni ja povas miri kial dum 40 jaroj ne des pli okazis koncerne tion, sed la neagnoskemo de Israelo fare de la najbaroj de tiu lando multe malhelpas.

Kelkaj asertas ke ekestiĝus paco se Israelo retiriĝus al la landlimoj de jaro 1967. Sed tiuj homoj forgesas ke Israelo ja estis malantaŭ tiuj landlimoj antaŭ jaro 1967 sed tamen ne daŭris la paco sed ja rompiĝis. La milito en jaro 1967 ŝanĝis la sekurecekvilibron de la koncerna regiono por ĉiu estonteco. Israelo estas tre malgranda lando kompare al siaj najbaroj kaj tial tiu lando ne povas ekzisti en kiaj ajn sekurecaj cirkonstancoj. Krome Israelo estis atakita denove en jaro 1973.

Israelo rajtas ekzisti en sekureco kaj paco ene de agnoskitaj landlimoj. Tial la retiriĝo de Israelo el la okupataj teritorioj ne povas okazi kiel ajn kiam ajn. La retiriĝo devas okazi lige kun la estiĝo de firma kaj daŭra paco kaj por ke tio povus okazi la najbaroj de Israelo ankaŭ havas propran respondecon.

La nuna situacio ŝajnas esti tuta plenhalto. La palestina estraro rifuzas intertrakti kaj multaj el la najbaroj de Israelo ankoraŭ ne pretas agnoski tiun landon. Tial ŝajnas ke la okupado daŭros. Fina solvo al la afero estas atingebla nur per intertraktoj. La nuna situacio estas trankvila, sed ne paca. Tial tiu ĉi sufiĉe trankvila situacio povas daŭri tiel longe kiel novaj maltrankvilaĵoj ne okazas. Israelo neniajn interesojn havas ekkomenci novajn maltrankvilaĵojn. Tial la daŭrigo de la situacio dependas de la najbaroj de Israelo.

Komplikegas la situacio. Tio estas tute klare. Sed ĝi fariĝas eĉ pli komplika se oni ne konsideras ke Israelo sole ne respondecas pri la situacio. Respondecas ankaŭ la najbaroj de Israelo.

Tiu ĉi afiŝo estas publikigita en tri lokoj samtempe:
miajpripensadoj.wordpress.com, Esperanto.com kaj Ipernity.
Listo de ĉiuj artikoloj.

Ĉu Israelo estis kreita je la kosto de la palestina popolo?

Dum la 1900-aj jaroj la tuta mondmapo ŝanĝiĝis: landoj ĉesis ekzisti kaj novaj naskiĝis. Unu ekz. estas la disfalo de la Otomana Imperio. Kiel rezulto de tio multaj landoj kreiĝis: Sirio 1946, Jordanio 1946, Irako 1919, Turkio 1923, Libano 1941, Egiptio 1914, Israelo 1948 ktp.

La juda popolo devenas el la teroj kie Israelo hodiaŭ troviĝas kaj sur tiuj teroj la juda kulturo kaj religio ankaŭ estiĝis. En la fino de la 1800-aj jaroj judoj komencis reveni al tiuj teroj. Ili estas la ununura popolo kiu havis ŝtatfondiĝon en la koncerna teritorio kaj dum jarmiloj loĝis judoj en tiu teritorio. Dum la tuta diasporo la juda popolo starigis fortajn ligojn al la teroj kie troviĝis la antikvaj judaj ŝtatoj. Ne estas koincido ke “Next Year in Jerusalem” estas universala salutvorto inter judoj.

Kiam judoj komencis reveni al tiu ĉi teritorio, ĝi estis maldense enloĝata. En 1881 tie loĝis 457 000 homoj [1]. Tio signifas ke estis denseco de loĝantaro je po 17,36 loĝantoj por kvadrata kilometro. Tio egalas al Finnlando, kies denseco de loĝantaro estas proksimume po 17 loĝantoj por kvadrata kilometro. Kiel komparo oni povas konsideri ke en Finnlando loĝas 5,3 milionoj da homoj kaj la loĝantaro de la rusa urbo Sankt-Peterburgo en la senpera proksimo de Finnlando estas 4,5 milionoj. Do Finnlando estas maldense enloĝata – se ne tre maldense enloĝata – ĉar eblas meti preskaŭ la tutan finnan loĝantaron en unu rusan urbegon.

Konsiderende estas ke kiam la judoj komencis reveni al tiu teritorio, ĝi enhavis dezertecajn terojn kaj malariomarĉojn. La plejparto de la vilaĝoj situis en la montetaroj. La Valo Jezreel, la Jordana Valo kaj la marborda ebenaĵo estis relative malplenaj pro beduenoj kaj malariomarĉoj. En tiuj ĉi preskaŭ nehomaj teroj la judoj aĉetis terpecojn kaj starigis tie loĝejojn [2].

Konsiderende estas ankaŭ ke rimarkinda parto de la araboj enmigris en la koncernan teritorion post jaro 1917. En 1881 en la palestina teritorio loĝis 400 000 muzulmanoj kaj 13 000 – 20 000 judoj [3]. La konformaj datumoj de jaro 1947 estas 1 100 000 muzulmanoj kaj 650 000 judoj [4]. Se ni subtrahas 400 000 de 1 100 000 tio estas 700 000 kaj se oni subtrahas 20 000 de 650 000 tio estas 630 000. Tio signifas ke dum la sama periodo la juda enloĝantaro de la palestina teritorio kreskis per 630 000 homoj kaj la muzulmana per 700 000.

La juda reveno al la teroj kie iam estis la antikvaj judaj ŝtatoj ne kompareblas al koloniismo. Koloniistoj konkeris terojn perforte, forpuŝis la tiean loĝantaron kaj ekspluatis la naturriĉaĵojn. Israelo neniajn naturriĉaĵojn havas – almenaŭ ne kompare kun la najbaraj landoj. La judoj male revenis al la teroj el kiuj ili devenas. Ili aĉetis terpecojn – ne konkeris ilin. La judoj ne forpelis la lokajn arabojn sed konstruis loĝlokojn apud ili, aĉetinte la terojn tute laŭleĝe. Ne ekzistis tie palestina ŝtato, sed estis tie turka kaj poste brita regado. La judoj ne prenis terojn de la araboj kaj ne prenis ŝtaton de ili, ĉar tia ŝtato neniam ekzistis. Neniam troviĝis sendependa ŝtato nomata Palestino. Palestino nur estas nomo de tiu ĉi koncerna teritorio.

La judoj observis la naciajn dezirojn de la palestinaj araboj kaj tial akceptis la planon pri dispartigo en 1947. Sed la araboj ne akceptis ĝin. Se oni volas serĉi pri iu momento kiam komenciĝis la problemoj en Mezoriento, tiu ĉi momento devus esti la ĝusta. La araboj ne akceptis la planon pri dispartigo kaj fariĝis agresemaj kaj agresis kontraŭ la juda komunumo. En majo 1948 la problemoj fariĝis eĉ pli grandaj kaj severaj kiam la najbaroj de Israelo ekmilitis kontraŭ la ĵus naskiĝinta juda ŝtato. Konsiderende estas ke tiam troviĝis intencoj fari la saman en Mezoriento kion Hitler intencis fari en Eŭropo, nome “solvi la judan problemon”.

Mi ne celas ke Israelo estus perfekta. Mi ne celas ke Israelo neniam faris erarojn. Sed bedaŭrinde troviĝas tiel multe da konfuzo rilate al la historio pri tiu lando kaj troviĝas ankaŭ pli-malpli granda inklino ŝanĝi la historion tiel ke Israelo estus la origino de ĉiu malbono en Mezoriento kaj tiel ke Israelo estus la origina kaj ĉefa kulpanto. Kelkaj eĉ asertas ke Israelo ne rajtus ekzisti.

Ĉar la juda popolo devenas el Mezoriento kaj ĉar ili havis ŝtatojn tie antaŭe, devus esti tute legitime ke ili havu tie propran ŝtaton. La teroj de Israelo konsistigas malpli ol 1 % de la teroj kompare al la teroj de la araboj. Israelo ne estis la ununura ŝtato kiu kreiĝis en Mezoriento en tiuj tempoj, sed kreiĝis pluraj aliaj landoj kiel rezulto de la disfalo de la Otomana Imperio.

Israelo estis atakita tuj post sia naskiĝo en 1948. Israelo estis denove atakita en 1967 kaj en 1973. Kial Israelo ne povus esti lasita ekzisti en paco kaj trankvilo, konsiderante ke la teroj de Israelo konsistigas malpli ol 1 % de la teroj kompare al la teroj de la araboj?

Troviĝas inklino simpligi kaj tre unuflankece konsideri la konflikton en Mezoriento. Tio estas tute evidente. Israelo ne estas perfekta kaj tutcerte faris erarojn, sed tiu lando ne estas la ĉefa kulpanto kaj nepre ne la origino de la problemoj en Mezoriento!

En la nuna horo estas sufiĉe trankvile en Mezoriento. Tiel estus povinta esti ĉiam se nur la najbaroj de Israelo estus lasinta tiun landon en paco kaj trankvilo. Israelo kompreneble defendis sin en 1948, 1967 kaj en 1973. Israelo ankaŭ devis defendi sin kontraŭ la terorismo el suda Libano, el la Gaza-strio kaj el Cisjordanio. Tiel same farus kiu ajn alia lando.

Do: Israelo estas tute legitima lando, ĝi rajtas ekzisti en paco kaj trankvilo kaj ĝi nepre ne estis kreita je la kosto de la palestina popolo. La juda kaj la araba muzulmana enloĝantaro kreskis preskaŭ egale multe dum la sama tempo kaj la judoj krome akceptis la planon pri dispartigo en 1947. La najbaroj de Israelo agnosku la judan ŝtaton kaj nepre ĉesu minaci tiun landon. Nur tiel paco povas estiĝi en Mezoriento!

[1] [2] [3] Righteous Victims, Benny Morris
[4] http://www.mideastweb.org/palpop.htm

Tiu ĉi afiŝo estas publikigita en tri lokoj samtempe:
miajpripensadoj.wordpress.com, Esperanto.com kaj Ipernity.
Listo de ĉiuj artikoloj.

La nekontestebla juda ŝtato

Ĉu Israelo estas juda ŝtato?

Ĉu la papo estas katolika?

Nenio pri Israelo povus esti pli evidenta ol ĝia judeco. Kiel Pollando estas la nacia ŝtato de la pola popolo kaj Japanio estas la nacia ŝtato de la japana popolo, tiel Israelo estas la nacia ŝtato de la juda popolo. La rezolucio de UN de 1947 pri dispartigo de Palestino enhavas ne mapli ol 30 indikojn pri la “juda ŝtato” kies kreado ĝi estis legitimiĝanta; 25 jarojn antaŭe, la Ligo de Nacioj estis simile nekomplika rajtigante “la fondiĝon de nacia hejmo por la juda popolo en Palestino”. Kiam Israelo ekzistiĝis la 15-an de majo 1948, ĝia juda identeco estis la unua detalo raportata. La artikolo sur la antaŭa paĝo de The New York Times komenciĝis: “La juda ŝtato, la plej nova suvereneco de la mondo, kiu estos konata kiel Ŝtato de Israelo, estiĝis en Palestino je la noktomezo je la ĉeso de la brita mandata teritorio”.

Hodiaŭ duono el la judoj de la planedo loĝas en ĉi tiu ŝtato, multaj el ili rifuĝantoj de kontraŭjudisma subpremo kaj perforto aliloke. En mondo kun pli ol 20 arabaj ŝtatoj kaj 55 muzulmanaj landoj, la ekzisto de ununura malgranda juda ŝtato devus esti nekontraŭebla. “Israelo estas suverena ŝtato kaj la historia hejmlando de la juda popolo”, prezidanto Barack Obama diris al la Ĝenerala Asembleo de la Unuiĝintaj Nacioj la lastan monaton. Nun tio devus esti banala veraĵo, ne pli disputveka ol nomi Italion la suverena hejmlando de la itala popolo.

Ankoraŭ por la malamikoj de Israelo juda suvereneco estas tiel netolerebla hodiaŭ kiel ĝi estis en 1948 kiam kvin arabaj armeoj invadis la ĵusnaskitan judan ŝtaton, permesante “militon de ekstermado kaj gravan masakron”. Nefinaj rundoj de interparoloj kaj nenombreblaj alvokoj je la “pacprocezo” ne ŝanĝis la sube estantan realecon de la Araba-Israela konflikto, kiu ne temas pri kolonioj aŭ landlimoj aŭ Jerusalemo aŭ la rajtoj de palestinanoj.

La radiko de la malamikeco estas la rifuzo agnoski la neŝanĝeblan rajton de la juda popolo al suverena ŝtato en sia historia hejmlando. Ĝis tio ŝanĝiĝas neniu daŭra paco eblas.

Tio estas kial la israela registaro estas ĝusta insisti ke la Palestina Aŭtoritato publike agnosku Israelon kiel la judan ŝtaton. Tio estas la decidiga lakmustesto. “Palestina naciismo estis bazita sur elpelo de ĉiuj israelanoj”, rakontis Edward Said al intervjuanto en 1999 kaj la plej bona pruvo ke la plej multaj el la palestinanoj ankoraŭ celas elimini Israelon estas la intenseco per kiu eĉ supozataj moderuloj kiel Maĥmud Abbas ne agnoskas – aŭ ne kuraĝas – la judecon de Israelo kiel legitiman fakton de vivo. “Kio estas ‘juda ŝtato’?” kriegis Abbas en palestina televido. “Vi povas nomi vin kion ajn vi volas, sed mi ne akceptos ĝin … Vi povas nomi vin la cionista respubliko, la hebrea, la nacia, socialista [respubliko]. Nomu ĝin kion ajn vi ŝatas. Mi ne zorgas.”

Troviĝas tiuj kiuj asertas ke Israelo ne povas esti kaj juda ŝtato kaj demokratio. Kiam la israela parlamento decidis lastsemajne postuli novajn nejudajn civitanojn ĵuri pri lojaleco al Israelo kiel “juda kaj demokratia” ŝtato, kelkaj koleriĝis. “La frazo mem estas oksimoro”, unu leganto skribis al Boston Globe. “Kiel ŝtato povas malfermite favori unu etnan grupon super ĉiuj aliaj kaj deklari sin esti demokratia?”

Sed tute ne troviĝas konflikto inter la juda identeco de Israelo kaj siaj demokratiaj valoroj. Fakte la rezolucio pri dispartigo de UN de 1947 ne nur elvokis dispartigi Palestinon en “sendependa araba kaj juda ŝtatoj”, ĝi eksplicite postulis ambaŭ el ili “formuli demokratian konstitucion” kaj elekti registaron “per universala balotrajto kaj per sekretaj balotoj”. La judoj obeis. La araboj ekkomencis militon.

Multaj el la demokratioj de la mondo havas oficialajn ŝtatajn religiojn. Konsideru Brition, kies monarko estas la ĉefo de la Eklezio de Anglio; aŭ Grekion, kies konstitucio elektas la Orientan Ortodoksan Eklezion kiel la “superregan religion” de la lando. La ligo de nacia karaktero kun religio estas ĉiutagaĵo. Israelo elstaras nur pro tio ke ĝia religio estas judismo, ne kristanismo, islamo aŭ hinduismo.

Nek estas demokratieco neakordigebla kun aparta etna karakterizaĵo. Irlando rezignas siajn ordinarajn postulojn pri civitaneco por aspirantoj kun irlanda origino. La konstitucio de Bulgario aprobas rajton “akiri bulgaran civitanecon per plifaciligita procedmaniero” por ajna “persono kun bulgara origino”. Ne estas oksimore priskribi Irlandon kiel “irlandan kaj demokratian” aŭ Bulgarion kiel “bulgaran kaj demokratian”. La prosperanta malgranda juda demokratio de Israelo ankaŭ ne estas iu oksimoro.

Ĝi estas io alia: gvidstelo de deco en danĝera, malamplena najbaraĵo. Se nur ĝiaj malamikoj povus forlasi sian malicon, kia Edeno tiu najbaraĵo povus fariĝi.

Tradukita el la angla: The undeniable Jewish state

Tiu ĉi afiŝo estas publikigita en tri lokoj samtempe:
miajpripensadoj.wordpress.com, Esperanto.com kaj Ipernity.
Listo de ĉiuj artikoloj.

Letero al amikoj de la palestinanoj

Tiu ĉi artikolo estas skribita el norvega vidpunkto, sed malgraŭ tio la artikolo tute bone legeblas de ĉiuj.

Kara amiko de la palestinanoj!

Ni dum longa tempo sekvis la evoluon en la najbaraĵo de viaj amikoj kaj tial permesas al ni doni al vi kelkajn observojn kiujn ni faris koncerne ilian situacion.

La palestinanoj bonŝance ne statas tiel malbone kiel certaj volas aserti.

Ni ofte ekhavas la impreson ke viaj amikoj loĝas en la plej malbona najbaraĵo en la mondo. Estas evidente ke ili ne loĝas en la plej bona, sed ankaŭ ne en la plej malbona.

Kiam UN rangigas la landojn de la mondo laŭ variabloj kiel antaŭvidata vivodaŭro, kapablo legi kaj skribi, nivelo de edukado, Malneta Enlanda Produkto (MEP) po enloĝanto kaj aĉetpovo, la palestinanoj en Cisjordanio kaj la Gaza-strio estas kiel 106-aj (HDI-tabelo de 2008).

Kiel komparo la arabaj fratoj kiuj loĝas muron ĉe muro, la sirianoj kaj egiptoj, estas respektive kiel 105-aj kaj 116-aj. La palestinanoj rangiĝas pli bone ol la meznombro de la arabaj landoj koncerne ĉiujn ĉefnombrojn pri vivodaŭro kaj edukado. Popoloj en pli ol 70 ŝtatoj kaj regionoj en la mondo estas pli malbonaj en tiu ĉi rangiĝo ol viaj amikoj.

Tiuj ĉi nombroj estas des pli impresaj kiam ni konsideras ke pluraj palestinaj grupoj estas elektintaj militadon kontraŭ la najbarŝtato kiel ĉefan strategion.

En jaro 2009 estis pli kaj pli ofte raportita pri forta ekonomia kresko en Cisjordanio. Tio aparte dependas de tio ke la Palestina Aŭtoritato havigis pli efikajn policistarojn por starigi publikan ordon.

La palestinanoj travivas multe malpli da militoj ol multaj aliaj popoloj.

Ankaŭ koncerne militojn kaj armitajn konfliktojn la palestinanoj ne statas plej malbone.

La palestinanoj ja travivis siajn dozojn da suferoj en tiu ĉi kunteksto, sed certaj volas aserti ke tiuj estas grandparte aŭ parte proprakulpe kaŭzitaj. Tiun debaton ni ne tenos tie ĉi.

Estas tamen nekontestebla fakto ke furiozas nenombreble da militoj kaj konfliktoj kiuj estas multe pli sangaj ol tiuj en kiuj viaj amikoj estas enmiksitaj.

En la mapo ĉi-supre la grando de la regionoj en la mondo estas prezentita per relativa grando laŭ la nombro de mortigitoj en militoj kaj konfliktoj ene de la regiono proporcie al la tuta nombro de mortigitoj en militoj en la mondo. La nombroj estas de jaro 2002.

La nombro de mortigitoj en ambaŭ flankoj de la “intifado” de la palestinanoj konsistigis kune malpli ol unu procenton el la nombro de mortigitoj en militoj en 2002, eĉ kvankam estis la plej sanga jaro de la dua intifado.

Norvega “spertulo pri la Mezoriento”, kiu estis proparolanto de la politika agendo de viaj amikoj dum pluraj jardekoj, celas ke la nova ŝtato kiu estis fondita en la najbaraĵo de la palestinanoj en 1948 eble estas la plej granda morala dilemo en nia tempo.

Tiakaze ni devas nin demandi: Kiom da gehomoj mortintaj en la militoj montrataj per la landograndoj sur la mapo, rilatas eĉ iomete kun tiu ŝtato?

La akuzo fariĝas eĉ pli harstariga kiam oni rigardas konforman mapon pri la nombro de mortigitoj dum la tuta periodo 1945 – 2000.

Se vi havas la impreson ke la najbaroj de la palestinanoj estas la plej teruraj militinstigantoj en la mondo, tio estas aŭ ĉar vi fariĝis viktimo de tordita gardado de novaĵoj aŭ de kontraŭjudisma propagando de eŭropa aŭ islamisma speco.

La palestinanoj ricevas pli da ekonomia subteno po enloĝanto ol iu alia popolo.

Se ne viaj amikoj ĉiam ricevas tiel multe de sia plej proksima najbaro, ili havas multajn kaj donacemajn amikojn ĉirkaŭ la mondo.

Neniu popolo ricevas tiel multe da internacia subteno kiel la palestinanoj po enloĝanto. La subteno estas ofte pli granda ol tiu kiun la plej malriĉaj kaj plej milite difektitaj afrikaj landoj ricevas.

La palestinanoj ricevas ankaŭ el Norvegio multe pli da subteno po enloĝanto ol iu alia popolo sur la tero.

La palestinanoj neniam estis pli proksime al nacia suvereneco ol tio kio ili nun estas.

Internacia subteno al viaj amikoj ne nur venas en la formo de mono. Estas ankaŭ donata evidenta politika subteno por iliaj naciaj ambicioj.

Vi devas memori ke la palestinanoj neniam antaŭe havis propran ŝtaton. Neniam estis iu Palestino. Viaj amikoj tial neniam estis pli proksime al iu nacia suvereneco ol tio kio ili estas hodiaŭ.

En la 1990-aj jaroj estis starigita la Palestina Aŭtoritato. Preskaŭ ĉiuj palestinanoj en Cisjordanio kaj la Gaza-strio per tio subiĝis al civila palestina regado, la plejparto ankaŭ al palestina sekureca regado.

La internacia komunumo estas preparita agnoski la starigon de la ŝtato Palestino tiel baldaŭ kiam fina pacinterkonsento troviĝas.

La palestinanoj povas ekhavi propran ŝtaton kiam ili akceptas ke la najbaroj retenu la sian.

En la pacintertraktoj en 2000/2001 kaj en 2007/2008 evidentiĝis kio pli ol io alia malhelpas al pacsolvo inter la palestinanoj kaj ilia plej proksima najbaro.

Kaj Jaser Arafat kaj Maĥmud Abbas malakceptis proponojn pri fondado de palestina ŝtato en la tuta Gaza-strio kaj preskaŭ tuta Cisjordanio.

La palestinaj estroj oste malmole malcedis la postulon ke pli ol 5 milionoj da palestinanoj (la idaro de la rifuĝintoj de 1948) havu la rajton ekloĝiĝi en la najbara ŝtato kaj per tio fundamente ŝanĝi la demografian kunmetadon de tiu ĉi ŝtato.

En tiu ĉi mallonga letero mi ne povas tuŝi ĉiujn detalojn pri kial tio estas rifuzita de la najbaroj de viaj amikoj.

Tute mallonge: La najbara ŝtato de la palestinanoj havas evidentan plimulton de popolo kiu estis sen propra ŝtato dum multaj jarcentoj. La spertoj de tio estis tre malbonaj kaj en Eŭropo kaj en Mezoriento.

Ekde 1948 tiu ĉi najbara popolo estis plimulto en sia propra ŝtato, en la sama regiono kie ilia religia ĉefcentro troviĝis dum la lastaj tri mil jaroj.

La najbaroj de viaj amikoj havas nur unu ŝtaton en la mondo kie ili estas plimulto, nur unu ŝtaton kie ilia lingvo estas nacia lingvo, nur unu ŝtaton kie la ŝtato estas stampita de ilia religio. Ili ne povas perdi ĝin.

Por viaj amikoj – la palestinanoj – la situacio estas alia. Ili jam estas plimulto en la ŝtato Jordanio, evidenta plimulto en pli ol 20 ŝtatoj parolas ilian lingvon kaj evidenta plimulto en pli ol 50 ŝtatoj havas la saman religion.

Se la palestinanoj rezignas la postulon pri “rajto reveni”, la najbaroj ekkomprenos ke viaj amikoj antaŭ ĉio estas okupataj de ekhavo de propra ŝtato en Cisjordanio kaj la Gaza-strio. Hodiaŭ evidenta plimulto de la najbaroj havas la impreson ke la palestinaj estroj ne akceptis la identecon kaj konstucian leĝon de la najbara ŝtato.

Eble la plej grava helpo kiun vi povas doni al viaj amikoj estas kuraĝigi ilin akcepti aliajn solvojn ol moviĝon al la najbara ŝtato.

Tradukita el la norvega: Brev til venner av palestinerne

Tiu ĉi afiŝo estas publikigita en tri lokoj samtempe:
miajpripensadoj.wordpress.com, Esperanto.com kaj Ipernity.
Listo de ĉiuj artikoloj.

Ĉu Israelo kaj la judoj faris/faras malbonaĵojn al la palestinanoj?

En tiu ĉi artikolo ni informiĝas pri ĉu Israelo kaj la judoj faris/faras malbonaĵojn al la palestinanoj. Ni malkaŝas la malveraĵojn dissematajn de la arabaj estroj kaj la maldekstro.

Malamo
Tutcerte estas tiel ke la plejpartego de la homoj sur nia planedo volas vivi en paco kaj trankvilo. Oni volas vivi tute ordinaran vivon: oni volas ĝui la vivon, studi, labori kaj fondi familion. Konfliktoj kaj militoj estas finfine kaŭzataj de rilative eta grupo da homoj. Sekve ĉiuj devas suferi pro la agadoj de tiu ĉi eta grupo. La konflikto inter Israelo kaj ties malamikoj ne multe diferencas de tio. Ankaŭ tiu ĉi konflikto estas finfine kaŭzata de relative eta grupo da homoj.

La konflikto inter Israelo kaj ties malamikoj ŝajnas esti senespera. Ŝajnas ke ĝi estas malfacile solvebla. De tempo al tempo novaj tumultoj ekflamas. Homoj mortas kaj suferas.

Malamo estas unu ingredienco en ĉiuj konfliktoj kaj tiu ingredienco kompreneble ankaŭ troviĝas en la konflikto inter Israelo kaj ties malamikoj. Por kompreni tiun ĉi konflikton, estas grave pripensi la reciprokan malamon inter judoj kaj araboj. Estas evidente ke la malamo kontraŭ la judoj de la araba flanko estas multe pli forta ol ia malamo kontraŭ la araboj de la juda flanko.

Kial devas troviĝi juda ŝtato
La judoj sufiĉe multe diferencas de aliaj popoloj en la mondo. Ili loĝis en diasporo ĉirkaŭ la mondo, sed tamen ili konservis sian kulturon, siajn tradiciojn kaj sian religion. Ili ankaŭ grandparte ne miksiĝis kun aliaj popoloj, sed konserviĝis kiel popolo. (Troviĝas ja tiuj kiuj malice asertas ke la juda popolo estus inventita, sed genetikaj esploroj montras ke ekzistas aparta juda popolo. Newsweek havas interesan anglalingvan artikolon pri tio: The DNA of Abraham’s Children.)

La judoj ankaŭ estas la plej persekutata popolo en la mondo. Konsiderante ke la judoj estis tiel grandskale persekutataj, devus esti memkompreneble ke ili devas havi propran ŝtaton. Devus ankaŭ esti memkompreneble ke tiu ĉi ŝtato troviĝu en la sama loko kie troviĝis la iama Izraelo – la historia patrujo de la juda popolo. Kiam la judoj iom post iom revenis al tiu ĉi regiono la Holokaŭsto ne estis okazinta. Post la Holokaŭsto la bezono de juda ŝtato devus esti eĉ pli memkomprenebla.

Juda ŝtato devas ekzisti por ke la judoj tie povus vivi en tuta libereco – sen timo pri eblaj persekutoj. La historio montris ke devas troviĝi juda ŝtato, ĉar kiam la judoj estis persekutataj neniu ŝtato protektis ilin sed lasis la persekutadon okazi. Oni ne kun certeco povas diri ke tio ne povus okazi denove. Ŝajnas ke la homaro malbone lernas de la historio. Montriĝis ke la juda popolo devas havi la eblon mem decidi pri sia destino. Tial la ekzisto de juda ŝtato estas nepra bezonaĵo.

Iom da historio
En 1920 en San Remo estis decidite ke en la brita mandata teritorio estu fondota ŝtato por la juda popolo. Tiu ĉi decido estis konfirmita du jarojn poste en la Ligo de Nacioj. Kaj judoj daŭre revenis al la teritorio kie iam troviĝis ilia historia patrujo. La teritorio ne estis malplena de loĝantoj, sed la teritorio ankaŭ ne estis plenplena de loĝantoj. Ĝi estis sufiĉe maldense enloĝata.

La enmigrado de araboj neniel estis limigita. Araboj enmigris pro la pli bonaj vivkondiĉoj kiuj estiĝis pro la judoj, sed estiĝis ankaŭ gravaj problemoj pro la araba tumultemo.

Grave estas atenti ke la juda reveno al ilia historia patrujo ne egalas al imperiismo. Imperiistoj konkeris terojn perforte, forpuŝis la tiean loĝantaron kaj ekspluatis la naturriĉaĵojn. La judoj ne tiel faris, sed ili aĉetis terpecojn.

En 1947 UN proponis dispartigon de la teritorio en unu juda kaj unu araba ŝtato. La judoj tion akceptis, sed la araboj tion ne akceptis. La judoj deklaris sin sendependaj kaj tiel estiĝis la juda ŝtato Israelo. Israelo deklarinte sin sendependa la najbarlandoj ekmilitis. Israelo transvivis la militon. La milito ankaŭ kaŭzis ke 700 000 palestinanoj rifuĝis.

Dupolusiĝo
Koncerne la konflikton inter Israelo kaj ties malamikoj troviĝas ia dupolusiĝo. Tio estas ke iuj simpatias por Israelo kaj iuj simpatias por la palestinanoj. La unua flanko asertas ke la alia malpravas kaj male kaj la opinioj pri la historio povas esti tre foraj de unu la alia. Koncerne tion oni devas konsideri, samkiel pri la malamo de la araba flanko kontraŭ la judoj kaj male, ke la emo al distordado de historiaj faktoj kaj emo al inventado kaj diskonigado de malveraĵoj kaj mitoj estas multe pli granda en la araba flanko ol en la israela.

Tiu ĉi fenomeno bone montriĝas koncerne la palestinajn rifuĝintojn. Ĉiuj militoj kaj okazaĵoj dum militoj estas teruraj. Ankaŭ la fuĝo de la palestinanoj estas kompreneble terura. Sed terure estas ankaŭ tio kion la judoj estas devintaj travivi.

Kio kaŭzis la fuĝon de la palestinanoj?
Jen la dupolusiĝo envenas. La respondo al la demando pri kio kaŭzis la fuĝon de la palestinanoj dependas de tio en kiu “poluso” oni troviĝas.

Logika konkludo devus esti ke la milito per si mem kaŭzis ke palestinanoj fuĝis. Militoj normale kaŭzas ke homoj rifuĝas. Iuj tamen emas rezonadi ke la palestinanoj estis forpelitaj por “fari Israelon juda”. La opinioj estas tre malsimilaj. Sed kio estas la vero? Veras ke la judoj forpelis parton de la palestinanoj, sed ĉu ili faris tion por “fari Israelon juda” aŭ ĉu ili faris tion pro aliaj kaŭzoj?

Grave estas konsideri ke por Israelo ne troviĝis la eblo malvenki la militon en 1948. Por pli bone kompreni la aferon oni povas ekz. kompari kun mia lando Finnlando. Se Finnlando estus malvenkinta la militojn kun Rusio tio estus kompreneble efikinta malbonege al Finnlando kaj ties popolo. Sed la malvenko plej verŝajne ne estus elmetinta la finnan popolon en rektan vivdanĝeron. Rusio estus stariginta armeejojn en Finnlandon kaj estus perforte transmoviĝinta finnojn en aliajn lokojn de Rusio. Do gravaj aferoj estus okazintaj, sed la tuta loĝantaro en Finnlando ne estus trovinta sin en rekta vivdanĝero.

Kun sufiĉa certeco oni povas diri ke la samo ne koncernis Israelon kaj la judan popolon en la milito en 1948. Ebla malvenko de tiu milito estus signifinta katastrofegon por la juda popolo. La milito sufiĉe certe estus finiĝinta en grandskala buĉado de la mezorienta judaro, ĉar Mohammad Amin-al-Husayni, kiu ludis ĉefrolon koncerne la tiaman “naciismon” de la palestinanoj, kunlaboris kun Adolf Hitler. Troviĝis plano por ankaŭ solvi la “judan problemon” en Mezoriento.

Havante tiujn ĉi informojn enkape, devus esti memkompreneble ke la milito en 1948 estis grandega danĝero kaj minaco por la mezorienta judaro. En tia situacio la judoj ne havis aliajn eblojn ol forpeli parton de la tumultema arabaro.

Konsiderende estas ankaŭ ke la plejparto de la palestinanoj ne lasis la palestinan teritorion. Nur unu triono el ili alvenis ekster Palestino. Du trionoj el ili estis formovitaj de unu parto de Palestino al alia kaj ne for de sia lando.

La kaŭzo de la fuĝo de la palestinanoj estas unu afero konsiderenda kiam oni volas klarigi kiel Israelo kaj la judoj traktas la palestinanojn. Fakto estas ke la milito mem kaŭzis la fuĝon kaj ke Israelo devis forpeli parton de la palestinanoj pro sekureco. Tamen troviĝas tiuj kiuj volas distordi la faktojn. Troviĝas tiuj kiuj asertas ke troviĝis israela plano forpeli la palestinanojn. Tia plano tamen ne troviĝis. La aserto ke Israelo estus forpelinta parton de la palestinanoj por “fari Israelon juda” ankaŭ ne veras. Israelo ja havas rimarkindan araban loĝantaron hodiaŭ.

Pliaj informoj pri tiuj aferoj troviĝas en la antaŭaj artikoloj “Benny Morris korektas tiujn kiuj citas lin pri la milito 1947-49” kaj “La sekurecaj konsideroj de Israelo”.

Israelo kaj Cisjordanio
Alia konsiderendaĵo kiam oni tuŝas la aferon kiel Israelo traktas la palestinanojn, estas tiu pri kiel Israelo rilatas al palestinanoj en Cisjordanio. Koncerne tion troviĝas multe da konfuzo.

Historia fakto estas ke judoj loĝis en la teritorio, kiun oni hodiaŭ vaste nomas Cisjordanion, dum la tuta historio, escepte de inter 1948 kaj 1967. (Pri tio troviĝas pliaj informoj en antaŭa artikolo “Israelo kaj ties kolonioj en Cisjordanio”.)

Kiel mi jam skribis la malamo kontraŭ la judoj de la araba flanko estas multe pli granda ol la malamo kontraŭ la araboj de la juda flanko. Ankaŭ la emo al distordado de historiaj faktoj kaj emo al inventado kaj diskonigado de malveraĵoj kaj mitoj estas multe pli granda en la araba flanko ol en la israela.

La araba mondo klopodis ekstermi Israelon tri fojojn permilite: 1948, 1967 kaj 1973. Sed ili malsukcesis. Tiel granda estas la malamo. Hodiaŭ ili militas per aliaj rimedoj, nome diskonigante malveraĵojn. Se troviĝas malveraĵoj kaj klopodoj distordi historiajn faktojn koncerne la palestinajn rifuĝintojn, troviĝas multe pli da malveraĵoj pri kiel Israelo rilatas al la palestinanoj en Cisjordanio. La mitoj kaj malveraĵoj abundas kaj la diskonigado kaj dissemado de ili bone sukcesis. Tio tiel bone sukcesis ke eĉ la monda amaskomunikilaro fidas je tiuj mitoj kaj malveraĵoj kaj plue diskonigas ilin. Eĉ mondaj estroj kaj politikistoj fariĝis trompatoj kaj tiel mem fariĝis trompantoj.

Tutcerte troviĝas tiuj kiuj tute kaj plene estas certaj ke Israelo persekutas la palestinanojn kaj faras ajnajn malbonaĵojn al ili. Sed se oni tiel pensas oni fariĝis trompita de la malveraĵoj kaj mensogoj.

Tiel grandskale abundas la mensogoj ke estas malfacile scii kiel komenci por klarigi la aferon. Komence oni povus klarigi ke
– judoj rajtas iel loĝi en Cisjordanio ĉar judoj loĝis en tiuj teroj dum jarmiloj
– Israelo kaj la palestinanoj devas intertrakti kaj kune interkonsenti pri la detaloj
– la israela ĉeesto en Cisjordanio okazas ĉefparte pro sekureco.

La bildo kiun ordinaraj homoj ĝenerale havas, estas ke Israelo limigas la moviĝon de la palestinanoj, detruas iliajn domojn, subpremas ilin kaj faras ajnajn malbonaĵojn al ili.

La kerna afero estas: Israelo ne senkaŭze kaj kaprice limigas la moviĝon de la palestinanoj aŭ senkaŭze kaj kaprice detruas palestinajn domojn.

La antaŭa artikolo “La bonaj malnovaj tempoj antaŭ la paco” bone klarigas kiel en Israelo kaj la palestinaj teritorioj estis en la 70-aj kaj 80-aj jaroj. La palestinanoj povis libere moviĝi. Sed venis la terorismo kaj tial Israelo devas fari aranĝojn pro sekureco.

Israelo ne kaprice detruas domojn de palestinanoj. Ili detruas bombfarejojn kaj armilprovizejojn. Sed la araba propagando transformas tion. Estas asertate ke Israelo detruas domojn de palestinanoj kvankam en la realeco temas pri bombfarejoj kaj armilprovizejoj.

La malamo kontraŭ Israelo kaj la judoj de la araba flanko estas tiel granda ke tiaj aranĝoj fare de Israelo pro sekureco, transformiĝas al io tute alia. Tio estas la nova rimedo de la araba mondo kontraŭ Israelo. Ili ne sukcesis ekstermi Israelon per la tri militoj. Tial ili “inventis” novan rimedon: la mensogojn.

La vero estas ke Israelo ne persekutas la palestinanojn. Ili ne konscie kaj daŭre faras malbonaĵojn al ili. Ili ne kaprice detruas domojn de palestinaj familioj aŭ faras aliajn kruelaĵojn. Ili kontraŭlaboras la terorismon. Ili tial detruas bombfarejojn kaj armilprovizejojn. Pro la terorismo ili ankaŭ devas limigi la moviĝon de la palestinanoj. Israelo estas demokratio – la ununura en Mezoriento – kaj la lando tial observas la homajn rajtojn. Ili traktas la palestinanojn kiel eble plej bone, kvankam kelkfoje estas malfacile por Israelo starigi la sekurecajn aranĝojn.

La kerna problemo estas la araba terorismo kontraŭ la juda ŝtato. Se la terorismo de troviĝus, ankaŭ ne troviĝus limigado de la moviĝo de palestinanoj. Ankaŭ ne troviĝus detruado de domoj kie troviĝas bombfarejoj kaj armilprovizejoj.

Se oni fidas je la mensogoj ke Israelo daŭre farus malbonaĵojn al la palestinanoj, oni fariĝis trompita de araba propagando. Bedaŭrinde tiuj mensogoj englitis en niajn tagĉambrojn per gazetoj kaj televido kiuj estas parte infektitaj de tiaj mensogoj.

Tiu ĉi afiŝo estas publikigita en tri lokoj samtempe:
miajpripensadoj.wordpress.com, Esperanto.com kaj Ipernity.
Listo de ĉiuj artikoloj.

La bonaj malnovaj tempoj antaŭ la paco

Multaj araboj kaj judoj en tiu ĉi parto de la mondo vere sentas la foreston de la bonaj malnovaj tempoj antaŭ la komenciĝo de la mezorienta pacprocezo – antaŭ Jaser Arafat kaj OLP (la Organizaĵo por Liberigo de Palestino) estis alvenigitaj al Cisjordanio kaj la Gaza-strio post la subskribo de la Oslo-interkonsento.

Estas tempo ekkrii ke tiu pacprocezo ne estis nenio ol katastrofo por ambaŭ popoloj.

Ĉu iu iam rimarkis ke pli judoj kaj araboj mortis post la subskribo de la Oslo-interkonsento ol dum la periodo inter 1967 kaj 1993?

Tiu pacprocezo, korekte nomita de kelkaj kiel “militprocezo”, fiaskis: venis tempo provi ion alian.

Realan pacon inter palestinanoj kaj judoj ne povas esti atingita, almenaŭ ne en la antaŭvidata estonteco. La fendego inter la du flankoj daŭras esti tiel granda ol iam kaj la du flankoj entute ne fidas al unu la alia.

Anstataŭ ol paroli pri solvo de la konflikto, ni devus ekpraktiki konflikttraktadon, kun bonvolaj agoj de ambaŭ partoj.

Israelo, ezemple, povus malstriktigi la sekureclimigojn, ĉesigi la ekspansion de la kolonioj en Cisjordanio kaj helpi plibonigi la vivkondiĉojn de la palestinanoj.

La palestinanoj, siaparte, povus ĉesigi ĉiujn formojn de perforto kaj instigado kontraŭ Israelo kaj enfokusigi konstrui taŭgajn registarajn instituciojn kaj fortikan infrastrukturon por la estonta palestina ŝtato.

Konflikttraktado signifas teni la konflikton je malalta flamo kun la espero ke tio havus moderigan efikon al kaj judoj kaj palestinanoj.

En la bonaj malnovaj tempoj antaŭ la komenciĝo de la pacprocezo en la Mezoriento, kiu ajn loĝanta en Cisjordanio kaj la Gaza-strio povis vekiĝi en la mateno, enaŭtiĝi kaj veturi al kiu ajn loko ene de Israelo.

Oni ne estis aŭdintaj pri sinmortigaj aŭ aŭtaj bombadoj.

Eĉ ne unu raketo aŭ misilo estis pafita el Cisjordanio aŭ la Gaza-strio en Israelon.

Proksimume 200 000 palestinanoj kutimis labori ĉiutage en Israelo.

Ne troviĝis iu sekureca barilo aŭ muro en Cisjordanio.

Ne troviĝis armitaj militistaroj kiel la Al-Aksa brigadoj de martiroj de Fatah kaj bataliono Al-Kuds de islama ĝihado ĉirkaŭvagantaj sur la stratoj de la palestinaj komunumoj.

Palestinaj vilaĝanoj havis liberan akiron al siaj teroj kaj bienoj en Cisjordanio kaj la Gaza-strio.

Miloj da palestinaj komercistoj de Cisjordanio kaj la Gaza-strio kutimis konverĝi en Tel-Aviv kaj aliaj israelaj urboj preskaŭ ĉiun tagon por komerci. Miloj da palestinaj familioj estis vidataj ĝui sian restadon en israelaj plaĝoj, publikaj parkoj kaj restoracioj.

Ne troviĝis konstantaj israelaj armeaj kontrolejoj inter Cisjordanio kaj la Gaza-strio de unu flanko kaj Israelo de la alia flanko. Kontrolejoj estis starigitaj nur kiam sekureco konsideris tion necesa.

Troviĝis unu registaro kaj unu policistaro en Cisjordanio kaj la Gaza-strio kaj la palestinanoj sciis kun kiuj ili havis aferon kaj havis klaran adreson. La palestinanoj ne devis zorgi pri dekoj da sekurecaj taĉmentoj kiuj estis kreitaj de OLP post la subskribo de la Oslo-interkonsento.

Miloj da israelaj judoj amasiĝis en palestinaj urboj kaj vilaĝoj, precipe dum semajnfinoj, por aĉeti relative malmultekostajn legomojn kaj fruktojn kaj ĝui surloke preparitan kebabon kaj kikerkaĉon (humuson). Israelaj judoj kutimis ripari siajn aŭtojn en Cisjordanio kaj la Gaza-strio. Ili kutimis viziti siajn dentistojn en Qalqilya, Bet-Leĥem kaj Jenin.

La palestinanoj ne bezonis iun specialan permeson por eniri Israelon.

Jerusalemo estis malfermita por ĉiuj palestinanoj kaj OLP eĉ havis multajn oficejojn en la urbo.

Palestinanoj eblis translokiĝi en Israelon kaj eĉ ricevi israelan civitanecon se ili geedziĝis kun israela civitano.

Ni atingis punkton kie multaj judoj kaj araboj diras, iom sarkasme, ke ili sentas la foreston de la bonaj malnovaj tagoj antaŭ la paco.

Tradukita el la angla: The Good Old Days Before Peace

Tiu ĉi afiŝo estas publikigita en tri lokoj samtempe:
miajpripensadoj.wordpress.com, Esperanto.com kaj Ipernity.
Listo de ĉiuj artikoloj.